تاریخچه حسابداری در جهان
تاریخچه حسابداری در جهان
حسابداری در جهان نزدیك به ۶۰۰۰ سال قدمت دارد و تاریخ نخستین مدارك كشف شده حسابداری به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد بر می‌گردد. پیشینه حسابداری در ایران نیز به نخستین تمدن‌هایی بر می‌گردد كه در این سرزمین پا گرفت، و مدارك حسابداری بدست آمده با ۲۵ قرن قدمت، گواه بر پیشرفت این دانش در ایران باستان است. در طول تاریخ، روش‌های حسابداری متنوع و متعددی برای اداره امور حكومتی و انجام دادن فعالیتهای اقتصادی ابداع شد، كه در پاسخ به نیازهای زمان، سیر تحولی و تكاملی داشته است. ممیزی املاك در تمدن ساسانی(در جریان اصلاحات انوشیروان، به منظور تشخیص مالیات‌های ارضی، كلیه زمینه‌ای مزروعی كشور ممیزی و مشخصات آن از جمله مساحت، نوع زمین و نوع محصول در دفتری ثبت می‌گردید) و تكامل حسابداری برای نگهداری حساب درآمد و مخارج حكومتی در دوران سلجوقیان نگارش اعداد را به صورت علایمی كوتاه شده از نام اعداد عربی، حساب سیاق می‌نامند.
حسابداری سیاق كه احتمالا در دوران سلجوقیان تكامل یافته، روشی است كه بر اساس آن، حساب جمع و خرج هر ولایت در دفتر مربوط به آن ولایت ثبت و در عین حال یك دفتر اصلی در مركز نگهداری می شد كه خلاصه جمع و خرج هر ولایت به طور جداگانه در صفحات مربوط، در آن به خط سیاق نوشته می‌شده است. این روش در دوران قاجاریه تكمیل شد و كتب خمسه (دفاتر پنج گانه) برای گروه‌های عمده مخارج نیز نگهداری می‌شد و نگهداری حساب فعالیتهای بازرگانی به حساب سیاق، نمونه‌های بارز و پیشرفته آن است.
با این حال حسابداری نوین (دو طرفه) همانند بسیاری از دانش‌های كاربردی دیگر، به همراه ورود فرآورده‌های صنعتی و رسوخ موسسات و شركت‌های خارجی به ایران راه یافت و در جریان تحولات اقتصادی -اجتماعی صد سال گذشته با پیدایش سازمان‌های جدید دولتی و خصوصی و دگرگونی شیوه‌های تولید و توزیع بسیار پیشرفت كرد.
حسابداری با تمدن همزاد است و به اندازه تمدن بشری قدمت دارد. در تمدن‌های باستانی بین‌النهرین كه قسمت اعظم ثروت‌های جامعه در اختیار فرمانروا یا فرمانروایان بود. معمولا كاهنان كه قشر ممتازی را در سلسله مراتب اجتماعی تشكیل می‌دادند و ظیفه نگارش را بطور اعم و نگهداری حساب درآمدها و ثروت‌های حكومت را بطور اخص به عهده یا در واقع در انحصار داشتند و در عین حال به ثبت برخی از معاملات شهروندان نیز می‌پرداختند، از جمله در تمدن باستانی سومر نظام مالی جامعی برقرار بود و كاهنان سومری علاوه بر نگهداری حساب درآمدهای حكومتی، به نحوی موجودی غلات، تعداد دام ها و میزان املاك حكومتی را محاسبه می‌كردند.
نخستین مدرك كشف شده حسابداری در جهان، لوحه‌های سفالین از تمدن سومر در بابل (Babylon) است و قدمت آن به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد و از پرداخت دستمزد تعدادی كارگر حكایت دارد. مدارك و شواهد بدست آمده از تمدن باستانی مصر (۵۲۵-۵۰۰۰ ق.م) حكایت از آن دارد كه در اجرای طرح‌های ساختمانی این تمدن، نوعی كنترل حسابداری برقرار بوده كه بهره‌گیری از نیروی كار هزاران هزار نفر را در امر ایجاد بنا و حمل و نقل مصالح ساختمانی در تشكیلاتی منظم، میسر كرده بود، از تمدن مصر در دورانی كه یونانیان و رومیان بر آن تسلط داشتند نیز مجموعه های متعددی از حساب‌های نوشته شده بر پاپیروس باقی مانده است. شواهد و مدارك به دست آمده از یونان باستان نیز حكایت از استقرار كنترل های حسابداری دارد. از جمله حساب معبد پارتنون در لوحه‌های مرمرین آكروپولیس حك و بخشی از آن هنوز هم باقی است.
سكه به عنوان واحد پول حدود ۷۰۰ سال قبل از میلاد در لیدی (Lydia) ابداع گردید. (لیدی سرزمینی باستانی است كه در آسیای صغیر، كنار دریای اژه بین میزی (Mysia) و كاری(Caria) قرار داشت. كرزوس (Croesus) آخرین پادشاه آن از كوروش شكست خورد و به سرعت در تمدن‌های آن زمان رواج یافت. در عصر هخامنشی، نظام مالی و پولی (نظام پولی بدیعی توسط داریوش اول بر پایه طلا و نقره با رابطه مبادله ثابت پایه‌گذاری شد و سكه داریك به وزن ۸.۴۱ گرم در مقابل ۲۰ سكه نقره به نام “شكل” هر یك به وزن ۵.۶ گرم مبادله می‌شده است و بنابراین رابطه تبدیل طلا به نقره ( ۳/۱ ۱۳) جامع و منسجمی بر قرار بوده و حساب درآمدها و مخارج حكومت به ریز و به دقت ثبت و ظبط و نگهداری می شد.
در رم و یونان باستان حسابداری پیشرفته‌ای وجود داشته و نوعی حساب جمع و خرج تنظیم می‌شد. یك جمعدار، یك مامور دولت و یا شخصی كه محافضت پول یا دارایی دیگری به او محول بود؛ در مقاطعی از زمان حساب خود را به اربابش پس می‌داد. برای این كار رو فهرست تفصیلی از دریافت‌ها و پرداخت‌ها بر حسب پول، وزن یا مقیاس دیگری تهیه می‌شد كه جمع آن دو مساوی بود. فهرست پرداخت شامل مبالغ پرداختی، كالای فروخته شده و یا به مصرف رسیده در طول یك دوره بعلاوه مانده پول و كالایی بود كه نزد جمعدار باقی مانده و باید به ارباب تادیه می‌شد. این نوع حسابداری تا قرون وسطی ادامه یافت.
همانطور كه ملاحظه فرمودید، حسابداری باستانی تنها جنبه‌های محدودی از فعالیتهای مالی را در بر می‌گرفت و یا سیستم جامعی كه كلیه عملیات مالی حكومت را ثبت و ضبط كند و یا به نگهداری حساب معاملات تجاری بپردازد، فاصله بسیاری داشت.
سرمایه داری تجاری و رنسانس
از دوران باستان تا اواخر قرون وسطی تغییری اساسی در جهت تبدیل حسابداری به یك سیستم جامع صورت نگرفت و تنها پیشرفت قابل ذكر گسترش دامنه نگهداری حساب برای عملیات گوناگون حكومت‌ها و اشخاص بود. از اوایل قرن سیزدهم “دولت - شهرها” و یا “شهر- جمهوری‌های” كوچكی خارج از سلطه پادشاهان و خوانین فیودال در ایتالیای كنونی پا گرفت كه فضای سیاسی- اقتصادی مناسبی را برای رشد سوداگری فراهم آورد. بدین معنی كه در این جمهوری‌های كوچك هیچ مانعی در راه تجارت آزاد، حتی تجارت با سرزمین‌های دور دست وجود نداشت و استفاده از سرمایه به صورت سرمایه مولد یا سرمایه تجاری مانند كشتی‌ها و سایر وسایل بازرگانی امكان پذیر و متداول بود. علاوه بر این، با رونق داد و ستد، پول در مبادلات تجاری نقش گسترده یافت و اقتصاد پولی رواج یافت.
در قرون سیزدهم و چهاردهم همزمان با رشد بازرگانی، صنعت و بانكداری، پیشرفت زیادی در تكنیك نگهداری حساب بوجود آمد. بزرگتر شدن اندازه موسسات، رواج معاملات نسیه و استفاده از عوامل متعدد در كسب و كار موجب شد كه دیگر یك شخص به تنهایی نتواند امر موسسه بزرگی را اداره كند و این امر ابداع سیستم حسابداری كاملتری را ضروری ساخت. گمان می‌رود كه كاربرد قاعده جمع و خرج در مورد حساب صندوق نخستین گام در راه پیدایش سیستم نوین بوده باشد.
بدین معنی كه صندوقدار در ازای وجوهی كه دریافت كرد بدهكار و در مقابل مبالغی كه می پرداخت بستانكار می شد. این قاعده در مورد حساب‌های مشتریان نیز بكار می‌رفت و آنان در ازای وجوهی كه قرض می‌گرفتند و یا كالایی كه به نسیه می‌خریدند بدهكار و در مقابل وجوهی كه می‌پرداختند بستانكار می‌شدند و بدین ترتیب مانده حساب آنها معین می‌شد. همین قاعده در مورد نگهداری حساب بستانكاران نیز بكار می‌رفت. در نیمه قرن سیزدهم حسابداران ایتالیایی متوجه این نكته شدند كه دریافت پول از یك بدهكار دو ثبت را ضروری می‌سازد. جنبه دریافت پول كه باید در حساب صندوق ثبت شود و جنبه پرداخت پول كه باید در حساب شخصی پرداخت كننده پول ثبت گردد. در اوایل قرن چهاردهم دو اصطلاح بدهكار و بستانكار، یعنی دو واژه ایتالیایی دادن(dare) و گرفتن(avere) كاملا متداول گردید. پیشرفت تازه در قرن چهاردهم ابداع شكل دو طرفه حساب بود كه در سمت چپ اقلام بدهكار و در سمت راست اقلام بستانكار، نوشته می‌شد و با این كار چگونگی ثبت‌ها آشكار می‌گردید.
حسابداری جنسی با نگهداری حسابی جداگانه برای هر محموله از كالای خریداری شده آغاز گردید و هر حساب در ازای خرید یك محموله كالا بدهكار و در مقابل حساب فروشنده یا حساب نقد بستانكار می‌شد.
سپس با فروش هر مقدار از كالای یك محموله، حساب مربوطه بستانكار و در مقابل حساب مشتری یا حساب نقد، بستانكار می‌گردید تا اینكه تمامی اجناس یك محموله به فروش برسد. این كار یعنی بدهكار كردن حساب هر محموله از كالای خریداری شده به قیمت خرید و بستانكار كردن آن به قیمت فروش معمولا تفاوتی را ایجاد می‌كرد كه به حساب سود و زیان نقل می‌شد. بدین ترتیب سیستم دفتر داری دو طرفه به آرامی و در پی مجموعه‌ای از ابداعات پیاپی در فاصله سال‌های ۱۲۵۰-۱۳۵۰ میلادی در چند جمهوری كوچك ایتالیا زاده شد و تكامل یافت و شهرهای فلورانس، و نیز و جنوا پیشرو این تحول بودند. برخی از صاحب نظران دفاتر حساب بجا مانده از سال‌های ۱۲۹۶ تا ۱۲۹۹ را نخستین دفاتر جساب دو طرفه كامل می‌دانند. برخی دسگر حساب دو طرفه كاملا متوازنی را كه در سال ۱۳۴۰ میلادی توسط پیشكار (steward) شهر جنوا (Genoa) تنظیم گردیده است. نحستین نمونه كامل دفاتر حساب دو طرفه ذكر می‌كنند. در هر حال، در آستانه قرن پانزدهم میلادی در ایتالیا و دیگر كشورهای اروپایی، سیستم دفترداری دو طرفه بكار رفته است.
گسترش فن دفترداری دو طرفه به سراسر اروپا مرهون انتشار كتاب ریاضیاتی است كه لوكا پاچیولی (Luca Pacioli ) به سال ۱۴۹۴ تالیف كرده است. پاچیولی كشیشی بود كه در دانشگاه‌های جمهوری‌های پروجا، ناپل، پیزا و فلورانس ریاضیات تدریس می‌كرد و با اندیشمندان بزرگ هم عصر خود از جمله پیرو دلا فرانسسكا( Piro (della francedca، لیون باتیستا آلبرتی (Leon Battista Alberti) و لیوناردو داوینچی (Leonardo da Vinci) دوستی نزدیك داشت. مطالب كتاب ریاضیات مزبور را پاچیولی نوشت و شكل‌های آن را داوینچی ترسیم كرد.
پاچیولی اهمیت كاربرد پول را بعنوان مقیاس مشترك سنجش اقلام مختلف به درستی دریافته بود و بر لزوم تاریخ گذاری معملات و عطف متقابل دفاتر به یكدیگر تاكیدی بجا داشت. با این حال، وی درباره دوره مالی، تهیه تراز آزمایشی، تهیه صورت سود و زیان، بستن حساب سود و زیان به حساب سرمایه و تهیه ترازنامه مطلبی ندارد و تنها درباره طرز بستن و لزوم موازنه كردن حساب‌ها به هنگام نقل حساب‌ها از دفاتر قدیمی به دفاتر جدید توضیحات نسبتا كاملی داده است. همچنین پاچیولی بین اموال شخصی تاجر و اموال تجارتخانه تمایزی نگذاشته و درباره نگهداری حساب دارایی‌های ثابت نیز مطلبی ندارد.
رساله پاچیولی (كه او را پدر حسابداری می نامند) به علت سادگی، روانی و ارزش‌های عملی در طول قرن‌های پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبان‌های اروپایی ترجمه شد و حسابداری دو طرفه تا اواخر قرن هفدهم در اغلب كشورهای اروپایی رواج یافت.
از قرن شانزدهم تا اوایل قرن نوزدهم تحول بنیادی در حسابداری بوجود نیامد، تنها تغییر اساسی تیوری جدیدی بود كه توسط استوین (Simon Stevin) هلندی در اواخر قرن شانزدهم عنوان شد. بر اساس این تئوری در هر معامله در مقابل هر بدهكار باید یك بستانكار وجود داشته باشد. استوین همچنین ضرورت تفكیك اموال موسسه را از اموال شخصی صاحب سرمایه مطرح و لزوم نگهداری حسابی جداگانه برای سرمایه را نیز عنوان كرد. تغییرات دیگری كه در این فاصله در دفتر داری رخ داد عبارت بود از ایجاد ستون‌های فرعی در دفاتر روزنامه و كل، منسوخ شدن دفتر باطله و جایگزینی اسناد و مدارك مربوط به معاملات (مانند فاكتور خرید و فروش) به جای آن. حسابداری جنسی نیز در این فاصله بهبود یافت و سود و زیان هر محموله محاسبه و به حساب سود و زیان نقل می‌گردید. تا سال ۱۸۰۰ میلادی موازنه كردن حساب‌ها در پایان سال، تهیه صورت سود و زیان و ترازنامه معمول شد اما جز برای نگهداری سوابق فعالیتهای موسسه استفاده دیگری نداشت.
سیستم دفتر داری دو طرفه كه گوته (Goethe) اندیشمند بزرگ آلمانی آن را یكی از زیباترین ابداعات بشری می‌داند، مجموعه منسجمی را فراهم آورد كه كلیه معاملات و رویدادهای مالی ثبت، سود هر فعالیت تجاری تعیین و اموال شخصی تاجر از اموال تجارتخانه یا موسسه تجاری تفكیك گردید.
ابداع و تكامل سیستم دفتر داری دو طرفه اولا سوداگری‌های بزرگ مانند فرستادن كشتی‌های عظیم حامل كالاهای گوناگون به نقاط مختلف جهان را با مشاركت بازرگانان و افراد متعدد، تسهیل كرد، زیرا با كاربرد آن سرمایه‌گذاری هر یك از مشاركت كنندگان در یك فعالیت سوداگرانه كه معمولا به صورت كالا و اجناس گوناگون بود به سهولت بر حسب پول (سكه) اندازه‌گیری و حساب آن جداگانه نگهداری می‌شد و در خاتمه فعالیت نیز كالا و طلا و نقره‌ای كه كسب شده بود، بر حسب پول قابل تقویم و محاسبه می‌شد و در نتیجه تعیین سهم هر یك از مشاركت كنندگان از كل درآمد حاصل به سادگی امكان پذیر می‌گردید. ثانیا حسابداری دو طرفه، با فراهم ساختن امكان تفكیك اموال شخصی تاجر از اموال تجارتخانه، تشكیل شركت‌های تجارتی را با مشاركت چند نفر عملی كرد، زیرا با كاربرد آن، نگهداری حساب جداگانه سهم‌الشركه هر یك از شركا در سرمایه شركا امكان پذیر و سهم آنان از كل دارایی شركت و منافع حاصل از فعالیت تجاری قابل اندازه‌گیری و محاسبه شد. این امكان، مشاركت صاحبان سرمایه‌ای را كه خود به كار تجارت نمی‌پرداختند نیز عملی ساخت و بدیت ترتیب رشد و توسعه بنگاه‌ها و موسسات تجاری را تسریع كرد.
به رغم تحولات شگرف اقتصادی، اجتماعی و دگرگونی و پیچیدگی و توسعه معاملات و سازمان‌های تجارتی از قرن شانزدهم تا عصر حاضر، عناصر اصلی سیستم دفترداری دو طرفه همچنان بدون تغییر باقی مانده است. دلیل بقای این سیستم در طول پنج قرن در سادگی اصول، انعطاف پذیری و قابلیت ان در ثبت، انتقال و گزارش اطلاعات بسیار متنوع، در قالب صورت‌های مالی قابل رسیدگی است.
انقلاب صنعتی
سسیتم ثبت دو طرفه كه به اعتبار ابداع ان در ایتالیا، سیستم حسابداری ایتالیایی نیز نامیده می‌شود به سرعت در سراسر اروپا رواج یافت و در طول قرن هجدهم تقریبا كلیه موسسات مالی و تجاری بزرگ، این شیوه حسابداری را بكار می‌بردند اما اروپای قرن هجدهم آبستن تحولاتی شگرف بود. انقلاب صنعتی در نیمه دوم این قرن آغاز و تا پایان نیمه اول قرن نوزدهم تداوم یافت و تحولات و تغییرات وسیع اقتصادی و اجتماعی را در پی داشت. این تحول بنیادین بر تمامی عرصه‌های زندگی فرعی و اجتماعی مردم اروپا اثر گذاشت و مناسبات اقتصادی اجتماعی و سیاسی جوامع اروپایی را دگرگون كرد و از طریق این قاره به سراسر جهان راه یافت و آثار مفید و زیان بار بسیاری به جای گذاشت. بارزترین عرصه تحول در انقلاب صنعتی، قرار گرفتن ماشین در خدمت تولید بود كه شیوه تولید را از تولید دستی به تولید كارخانه‌ای متحول كرد. پیدایش و رشد كارخانه‌های بزرگ و كوچك با توانایی ساختن كالاهای همسان به مقدار زیاد، از یك سو به زوال صنایع دستی، روستایی و خانگی در مدت كوتاهی انجامید و از سوی دیگر، رقابت بین كارخانه داران را ایجاد كرد. حسابداری صنعتی ابتدا بیشتر به گزارش بهای تمام شده محصولات بر مبنای اطلاعات مالی گذشته تاكید داشت و در پیش بینی اینده از حدس و گمان فراتر نمی‌رفت.
اما بزرگتر شدن كارخانه‌ها و پیچیده‌تر شدن روش‌های تولید و در نتیجه افزایش تولیدات، رقابت بین واحدهای صنعتی را برای تسلط بر بازارهای پیوسته ملی و همچنین رقابت در عرضه تولیدات به بازارهای جهانی تشدید كرد و اداره موسسات بزرگ پیچیده به پیدایش مفهوم مدیریت علمی انجامید. مدیریت علمی، روش برخورد منظم و منطقی با مسایل به منظور یافتن بهترین راه برای انجام هر كار است. وجود رقابت، نیاز به آگاهی از بهای تمام شده محصول را ایجاب نمود و در پاسخ به این ضرورت نوعی دفتر داری صنعتی یا دفتر داری هزینه‌یابی كه بعدها حسابداری صنعتی نامیده شد، ابداع گردید.
علاوه بر این، در گذر زمان تكنیك‌های گزارش اطلاعات مالی برای تصمیم گیری‌های مدیریت تكامل یافت و با ارائه و توضیح مدل‌های مقداری، امكان اتخاذ تصمیمات درست بر اساس اطلاعات موجود، تسهیل گردید. امروزه این رشته از حسابداری به معنای اعم حسابداری مدیریت نامیده می‌شود.
بازار سرمایه و شركت‌های سهامی
با بزرگتر شدن شركت‌ها نیاز به توسعه و همچنین سرمایه بیشتر احساس شد. لذا با بهره‌گیری از دو دستاورد بزرگ و مفید سرمایه‌داری صنعتی یعنی سازماندهی و همكاری، موجبات رشد، توسعه و تكامل شركت‌های سهامی فراهم و با سازمان یافتن بازار سرمایه، تامین مالی طرح‌های بزرگ صنعتی امكان‌پذیر شد.
بازار سرمایه و شركت‌های سهامی این امكان را فراهم آورد كه تعداد زیادی از صاحبان سرمایه، با سرمایه‌های كوچك و بزرگ در یك واحد اقتصادی مشاركت كنند و به این ترتیب مشكلات تامین سرمایه‌های كلان برای ایجاد ساختمان، خرید ماشین آلات و احداث تاسیسات یك كارخانه بزرگ یا طرح بزرگ صنعتی برطرف گردید. در عین حال، محدودیت مسولیت صاحبان سهام به مقدار سرمایه‌ای كه در شركت گذاشته‌اند و قابلیت انتقال سهام، به رونق سرمایه‌گذاری و گسترش بازارهای سازمان یافته سرمایه انجامید.
در ادامه فرآیند رشد و توسعه شركت‌های سهامی، هیئت مدیره شركت‌های سهامی بزرگ، كار مدیریت اجرایی را به مدیران موظفی كه برای اداره امور شركت بر می‌گزینند محول و خود به تعیین خط مشی‌های اجرایی شركت و نظارت بر كار مدیران می‌پردازند. این تحول، گروه تازه‌ای از مدیران كار آزموده حرفه‌ای را پدید آورد كه در سرمایه موسساتی كه اداره می‌كنند سهمی ناچیز دارند یا اصولا سهمی ندارند، بدین ترتیب غالبا مدیریت موسسات از مالكیت آنها تفكیك و متمایز گردید. سازمان جدید سرمایه، نقش شركت‌های سهامی و بورس‌های اوراق بهادار بعد تازه‌ای به حسابداری بخشید و آن لزوم ارایه گزارش‌های مالی به سهام داران برای آگاه كردن آنان از چگونگی اداره سرمایه‌هایشان، ارزیابی عملكرد و سنجش كارایی مدیران و گردانندگان شركت و بالاخره آینده سرمایه گذاریشان بود.
حسابداری حرفه‌ای و حسابرسی
افزایش موارد استفاده و شمار استفاده كنندگان از اطلاعات مالی، وظیفه حسابداران را از رفع نیازهای معدودی صاحب سرمایه به پاسخگویی به نیازهای مراجع و گروه‌های متعدد ذی‌نفع و ذی‌علاقه، ارتقا داد و به آن نقشی اجتماعی بخشید. وظیفه نوین حسابداری را حسابداران شاغل در موسسات نمی‌توانستند به تنهایی انجام دهند زیرا وجود رابطه استخدامی مستقیم آنان را به پذیرش نظرات مدیران واحدهای اقتصادی در تهیه صورت‌های مالی ناگزیر می‌كرد و از طرفی اشتغال آنان در موسسات، نوعی جانب داری طبیعی از آن موسسات را در پی داشت. حال آنكه صورت‌های مالی باید نیازهای گروه‌های مختلف استفاده كننده با علایق و منافع متفاوت و احتمالا متضاد را برطرف می‌كرد. برای آنكه گروه‌های مختلف استفاده كننده بتوانند به صورت‌های مالی تهیه شده توسط موسسات اعتماد بیشتری نمایند، حسابداران خبره‌ای انتخاب شدند و وظیفه یافتند كه با رسیدگی به مدارك اسناد و حساب‌ها هرگونه تقلب و سوء استفاده را كشف و نسبت به صورت‌های مالی بی‌طرفانه اظهار نظر كنند و این كار حسابرسی نامیده شد. حسابرسی به معنای عام یعنی رسیدگی به حساب‌ها از لحاظ كشف تقلب و سو استفاده سابقه طولانی دارد و در طول تاریخ همیشه نوعی حسابرسی در موسسات دولتی و خصوصی وجود داشته است، اما حسابرسی به معنای نوین یعنی رسیدگی و اظهار نظر نسبت به صورت‌های مالی به دنبال رشد و پیدایش شركت‌های سهامی كه در آن مسولیت سهامداران محدود به مقدار سرمایه‌ای بود كه در شركت گذاشته بودند، بوجود آمد و زادگاه آن انگلستان است.
اما تغییر شگرفی كه اكنون در جریان است، تحول حسابرسی از حسابرسی مالی به حسابرسی جامع است كه در آن علاوه بر رسیدگی و گزارش نسبت به صورت‌های مالی واحد مورد رسیدگی، عملیات و معاملات آن از لحاظ رعایت سیاست‌های مقرر شده توسط مراجع تصمیم گیرنده (مانند مجمع عمومی) و رعایت قوانین و مقررات حاكم بر فعالیت واحدهای اقتصادی رسیدگی می‌شود و كارایی مدیریت واحد مورد رسیدگی از لحاظ چگونگی استفاده از منابع موجود و نحوه اجرای برنامه و عملیات ونتایج حاصل از آن سنجیده و گزارش می‌شود. این گونه حسابرسی كه جنبه اخیر آن حسابرسی مدیریت نامیده می‌شود عمدتا در مورد شركت‌های بزرگ كه منابع كلان و حیطه فعالیت گسترده‌ای دارند و مدیریت آن از مالكیت سرمایه جداست در پاسخ به ضرورت ارزیابی عملكرد مدیریت این گونه موسسات توسط متخصصین با صلاحیت (حسابداران و متخصصان رشته‌های دیگر) اجرا می‌شود و چشم انداز تكامل حسابداری حرفه‌ای است.
نظرات